1 - Soru: Miras malinda erkek ile kadinin (Islam hukukuna göre) müsavi oldugu hak var midir?
Cevap: Islam hukukunun hükümleri dikkate alindiginda, erkek ile kadinin mirasta müsavi oldugu yer, ancak miri arazinin taksiminde olmaktadir. Su ciheti belirtmek isteriz ki; Türkiye\'nin arazisi bugünkü sekliyle miri arazi degildir. Memluk arazi durumundadir. Bu itibarla mülk gibi taksimi gerekmektedir.
2 - Soru: Bir adam fakir olarak öldü. Geride kalan bir oglu, babasinin mirasi ile zengin oldu. Babasi için hacca gitmesi mi, yoksa çesme ve benzeri bir hayir yapmasi mi evladir?
Cevap: Babasina hac farz olmadigina göre, insanliga faydali olan Kur\'an kursu yapmak, talebelerini yedirip giydirmek, nafile olarak hacca gitmekten evladir.
3 - Soru: Kayip olmus ve hayatta olup olmadigina dair kesin bir bilgi olmayan bir kimsenin malini bir yakininin satmasi caiz olur mu? Sayet satilir ise, parasini bir hayir müessesesine verebilir mi?
Cevap: Kaybolmus bir kimsenin malinin varislerine taksim edilebilmesi için, o sahsin ölmüs olduguna hükmedilmelidir. Bunun için de kaybolan sahsin dogup büyüdügü yerdeki emsal ve akranina bakilir. Bunlar tamamen vefat edince, o sahsin da ölmüs olacagina hükmolunur. Bundan sonra malini varislerine ser\'i usüle uygun olarak teslim etmek gerekir.
4 - Soru: Gayrimüslim bir kimsenin Müslüman oglu, babasinin ölümü üzerine varis olabilir mi?
Cevap: Olamaz. Zira din ayriligi mirasçi olmaya mani hallerdendir.
5 - Soru: Annem, dedemden önce vefat etti. Bize bir ev, iki tarla, bir de arsa miras kaliyor. Yalniz babam, \"Evden miras alamazsiniz\" diyor. Biz de onlardan alip hayir müessesesine bagislamak istiyoruz. Bu durum karsisinda bize yardimci olur musunuz?
Cevap: Sualinizde bir kapalilik var. Siz annenizden kalan mali bölüsmek hususunu soruyor iseniz, annenizden kalan
mali alabilirsiniz. Fakat dedenizden kalan malin size düsüp düsmedigini soruyorsaniz babaniz haklidir.
6 - Soru: Dinimize göre kiz ve erkegin miras yüzdesi (hissenin mikyasi) nedir?
Cevap: Oglan 2/3, kiz ise 1/3 hisse alir.
7 - Soru: Babam ölünce annem baska bir kocaya gitti. O adamdan anne bir kardeslerim oldu ve nihayet annem de öldü. O kardeslerim bana, annemin sahsina ait mallardan \"Hakkin yok\" deyip miras vermiyorlar. Bu hususu açiklamanizi rica ederim.? 
Cevap: Sizin babalarinizin ayri olmasi, babalariniza ait malin taksirainde dikkate alinir. Sizin babaniza ait mal seninle annen arasinda taksim edilir. Annenizin ikinci kocasinin ölümü halinde, onun mali o adamdan olan çocuklar ile annen arasinda taksim olunur. Annen ölünce, onun sahsina ait ne kadar mali varsa sen de, diger adamdan olan evladi da hisse alirsiniz.
8 - Soru: Biz alti kardesiz. Babamin yaninda kalan iki kiz, bir de oglan kardesim var. Bunlar bakima muhtaç durumda. Üçümüz ise, çalisiyor ve kendi geçimimizi saglamaya ugrasiyor ve ayni zamanda babamiza yardim ediyoruz. Kardesimin birinin maddi imkani daha fazla oldugu için, babama daha fazla para yardimi yapiyor. Ikimizin yardimi ise, ona nisbetle daha az. Onun yardimi daha çok diye, babam kalkip da malindan ona daha fazla verebilir mi?
Cevap: Ölen kimsenin arkaya birakacagi mal, dinimizin miras hükümlerine göre taksim olunur. Ölen kimsenin bu istikamette yapacagi vasiyet geçersizdir. Çünkü varis için vasiyet yoktur. Babaniz hayatta iken evladina bir hibe verecek ise, oglan ve kiz ayirmadan, herhangi bir ayirim yapmadan müsavi hibede bulunabilir. Sünnete uygun olan budur.
9 - Soru: Bir kadin, memluk arazide, kocasindan kalan mirastan dinen kaçta bir hisse alir?
Cevap: Ölen adamin çocugu varsa, sekizde bir (1/8) hisseye sahiptir. Çocuk yoksa (1/4) hisse alir.
10 - Soru: Ölen bir sahsin kizinin kizi ile kizi bulunsa mirasçi olabilir mi?
Cevap: Dini hükümlere göre mirasin taksim edilmesinde, ölenin kizi varken, kizinin kizi (zevil-erham\'dan oldugu için) mirasçi olamaz.
11 - Soru: Miras almaya engel olan haller var midir, varsa nelerdir?
Cevap: Bir kimse vefat ettigi zaman, onun varisi olan kimselerin miras alabilmeleri için, mirasçi olmaya engel olan bir halin bulunmamasi lazimdir. O haller: Din ihtilafi, dar ihtilafi, kölelik ve katil olmak üzere dörttür. Din ihtilafi; bir Müslüman ile gayrimüslim arasinda miras hükümleri cari olmaz. Bunlardan biri digerine varis olamaz. Dar ihtilafi; iki ayri devletin tabiyetinde olmaktir. Bu hüküm, iki Müslüman arasinda cari olmayip, iki gayrimüslim hakkinda caridir. Mürisini öldüren bir katil, onun malina mirasçi olamaz. (Köle ve kölelik ahkami cari olmadigi için ondan söz açilmamistir.)
12 - Soru: Bir kimse evlenmis, bu evlilikten bir çocugu olmus. Çocugun anasi ölünce babasi o yavruyu bir camiye birakmis. O zavalliyi bir kimse alip büyütmüs, evlendirip ev bark sahibi yapmis. Daha sonra kendisini cami kapisina birakan babasi ile tanismis. Buna eski (asil) babasindan miras düser mi? 
Cevap: Ikinci sahis onun nesep itibariyle bir seyi olmadigi için elbette ilk babasinin mirasini alir.
13 - Soru: Ben küçükken babam ölmüs. Amcamin oglu, annemle evlenmis ve babamin malini teslim almis. Bununla beraber beni de büyütmüs. Kendisinin annemden çocugu olmus. Ben 20 yasina gelmis bulunuyorum. Babam ölünce, malindan geri kalan miras, bir liste ile tesbit edilmis. Üvey babamin listedeki bu malda hakki var mi?
Cevap: Babanin biraktigi mal, sana ve annene kalir. Üvey babana bir sey kalmaz.
14 - Soru: Mirasta kadin ve erkege esit verilen paylar dolayisiyla erkegin kadina hakki geçiyorsa, bunun izalesi ve dinen paylastirilmasinin nasil olacagini açiklayiniz?
Cevap: Fazla miras alan kimsenin, haksiz olarak aldigi kismi, hak sahibine vermesi gerekir. Mirasin dini usüle göre taksimi, feraiz ilminin esaslarina uygun biçimde dagitilmasi ile olur.
15 - Soru: Miras olarak intikal eden maldan varislerin bir kisminin alip bir kisminin alamadigi hak var midir?
Cevap: Asab-i feraizden bir kimse var iken, zevil-erham; yakin asabe varken de uzak asabeler hak alamazlar.
    VASIYET
16 - Soru: Çocuklari olmayan bir ailenin erkegi, karisina hitaben, \"Ben senden evvel ölürsem, bütün mallarim ve evim senin; sen de ölürsen mallarin hem senin hem de benim vereselerim arasinda taksim olunsun\" diye vasiyet etse ser\'an caiz midir?
Cevap: \"Varise vesayet yoktur\" mealindeki Hadis-i Serif geregince kari ve kocanin birbiri lehine vasiyette bulunmalari sünnete aykiridir.
17 - Soru: Mirasçi olarak sahislar lehine vasiyette bulunulmayacagini biliyoruz. Acaba bundaki hikmet nedir?
Cevap: Böyle bir tercih, mirasçilar arasinda kirginliga yol açar. Bu zarara \"Varisler için vasiyet yoktur\" Hadis-i Serifi ile set çekilmis olmaktadir.
18 - Soru: Vakif bir malda, o vakfi yapan kimsenin ileri sürdügü sartlara riayet etmek lazim midir?
Cevap: Sartin dinimize aykiri bir tarafi yoksa, ona riayet göstermek lazimdir. Zira, \"Vakifin sarti, sariin nassi gibidir.\"
19 - Soru: Damadima malimi mülkümü ve servetimi tümüyle versem ve devretsem, bu caiz olur mu?
Cevap: Malinizi ona tapulayip diger mirasçilari malinizdan mahrum birakmamak sarti ile, malinizin basina nezaretçi (bakip gözetici) olarak koyabilirsiniz.
20 - Soru: Iki kizi, bir oglu olan sahis, ileride kendisine bakmasi için ogluna bir miktar mal bagislasa ve kizlar bu hibeye razi olmasa, o kimsenin hibesi geçerli olur mu?
Cevap: Hukuki bakimdan geçerli olursa da, dini yönden kerahet vardir. Kerahet olan iste de hayir yoktur.
    MIRAS TAKSIMI
21 - Netice Fetvalarindan: \"Zeyd, vefat edip, baba bir kardesinin oglu Amr\'i ve ana-baba bir oglan kardesinin oglunun oglu Bekir\'i biraksa, Bekir mirasçi olamaz.\" (H.Ec. 2/2177)
Açiklama: Bu fetvada, sinif itibariyle önde bulunan bir varisin, kendisinden sinif itibariyle geride bulunan diger bir mirasçiyi verasetten men etmesi halini görmekteyiz. Asabe, baba tarafindan akraba olup, mirasta belirli hissesi bulunan kimseler paylarini aldiktan sonra geri kalan terekeye müstehak olana ve tek basina bulunduklari zaman mirasin tamamini alan kimselere denilmektedir. Bu manadaki asabe üç nevidir:
1- Basli basina asabe
2- Baska birisi ile bulundugu için asabe
3- Diger bir varisle beraber oldugu cihetle asabe. Basli basina (binefsihi) asabe olana gelince, ölüye nisbetinde araya kadin girmeyen erkeklerdir. Ölene nisbeti gerek vasitasiz olsun, gerekse baska bir erkek vasitasi ile olsun. Bunlar dört siniftir:
1- Ölenin cüz\'ü: (Ölenin oglu ve oglunun oglu gibi)
2- Ölenin asli: (Ölenin babasi ve babasinin babasi gibi)
3- Ölenin babasinin cüz\'ü: (Babasinin oglu ve oglunun oglu gibi. Bunlar, diger bir ifade ile, ölenin kardesi ve kardesinin oglu demektir)
4- Ölenin dedesinin cüz\'ü: (Dedesinin oglu, dedesinin oglunun oglu gibi. Bu siniftaki asabeîer, diger bir ifade ile, amca ve amcanin oglu demektir.)
Bu dört siniftan her bir sinif için öncelik hakki vardir. Söyle ki: Birinci siniftan bir asabe varken ikinci siniftan olan; ikinci siniftaki varken, üçüncü siniftan bulunan; üçüncü siniftaki asabe mevcut iken dördüncü siniftan olanlar varis olamazlar.
Ayni siniftan birkaç kimse toplanacak olursa, yakin olanlar mirasta tercih olunur. Mesela; ölenin oglu ile oglunun oglu veya ikinci siniftan baba ile büyükbaba toplanacak olursa, birinci meselede ogul, ikincide baba tercih olunur. Ayni siniftan grup da ölene yakinlikta esit bulunan iki kimse toplanacak olursa, yakinlik derecesi daha kuvvetli olan tercih edilir. Söyle ki; ana-baba bir erkek kardes, sadece baba bir erkek kardesle birlikte bulunacak olursa, ana-baba bir kardes tercih olunacaktir.
22 - Netice Fetvalarindan: \"Zeyd, babasi Amr\'i haksiz olarak öldürse, Amr\'a mirasçi olamaz.\" (H.Ec. 2/217)
Açiklama: Miras almaya mani olan haller dörttür: 1- Din ihtilafi, 2- Dar ihtilafi, 3- Kölelik, 4- Katil (ölümü intaç eden müessir bir is)dir.
Izahi sadedinde bulundugumuz fetva, mirasa engel olan katli dile getirmektedir. Öldürme bes nevidir:
1- Katl-i amd
2- Sibih amd
3- Hata yoluyla öldürme
4- Hata mecrasina cari öldürme
5- Tesebbüben katil
Katl-i amd: Öldürülmesi mesru olmayan bir adami, yaralayan aletlerden biri ile kasten ve haksiz olarak öldürmektir.
Sibih amd: Katli mesru olmayan bir sahsi, yaralayan aletlerden olmayan ve çok kere ölümü intaç etmeyen bir sey ile kasten öldürmektir. (Bir çomak veya tokat ile vurarak veya aniden bagirarak üzerine gitmekle bir adami öldürmek gibi)
Hata yoluyla katil: Öldürmek veya yaralamak kasti olmayarak bir insani öldürmektir. (Hata iki nevidir: Biri fiilde hatadir. Ava atilan bir kursunun bir sahsa isabet edip öldürmesi gibi. Digeri, failin zanninda vuku bulan hatadir. Av zanni ile bir adama kursun atilip da o sahsin ölmesi gibi)
Hata mecrasina cari katil: Irade disi bir isle vukua gelen katildir. (Uyurken bir kimse üzerine yuvarlanip o kimsenin ölmesi gibi)
Tesebbüben katil: Bir kimsenin ölümüne sebep olmak. Mesela; umuma ait bulunan bir yolda, idare amirinin izni olmaksizin, biriktirdigi taslarin veya kerestelerin üzerine yakinlarindan bir kimsenin düserek ölmesi gibi.
Bu öldürme nevilerinden, tesebbüben katilden baska, katilin her çesidi mirastan mahrumiyeti gerektirir. Çünkü, amd ve sibih amd yolu ile öldürmede miras almaya erismek için acele etme ve digerlerinde ise istical süphesi vardir.
Öldürme hadisesinin mirastan mahrumiyeti gerektirmesi için, katilin akilli ve bulug çagina ulasmis bulunmasi; katilin mesru bir sebeple olmamasi sarttir.
23 - Behce Fetvalarindan: \"Müslüman bulunan Zeyd, vefat edince oglu mürted Amr\'i biraksa; Amr, Zeyd\'e varis olmaz.\" (H.Ec. 2/217)
Açiklama: Mürted, Islam dinini reddederek iman kandilini söndürmüs bulunan kimseye denilmektedir. Böyle bir kimseye karsi uygulanacak Islami hükümler, Islami eserlerde genis olarak açiklanmistir. Bizim açiklama sadedinde oldugumuz husus, fetvanin dile getirdigi miras hukuku oldugu için, o noktaya dönmek istiyoruz: Ölen kimse ile onun varisi mevkiinde bulunan sahis (veya sahislar) arasinda din ayriligi bulunursa, biri digerine varis olamaz. Diger bir ifade ile; ölen Müslüman, mirasçi mevkiindeki sahis Hiristiyan veya Yahudi olursa, yahut vefat eden gayrimüslim, mirasçisi Müslüman bulunursa, biri digerinin mirasçisi olamaz.
Mukaddes dinimiz, insanlar arasinda maddi ve manevi baglar tesis etmistir. Bu rabitalarin korunmasi, halkin birbirine olan dayanismasini ve yardimlasmasini devamli kilar. Bu baglarin gevsemesi halinde, insanlar arasindaki tesanüd de sarsilir ve insanlik bundan pek büyük zarar görür.
Islam dinini begenmeyip terk eden veya kabul etmis bulunmayan bir gayrimüslim, yüce dinimizin tesis ettigi veraset müessesesinden faydalanamaz.
24 - Abdürrahim Fetvalarindan: \"Vefat eden Hind\'in annesi var iken, babasinin anasi mirasçi olamaz.\" (H.Ec. 2/217)
Açiklama: Mirastan pay almak ve faydalanmak hususunda anneler, \"nene\"den önce gelmektedir. Neneler, annenin bulunmamasi halinde miras almaya namzettirler; mirastan engelleyen baskaca sahis veya sebep yok ise miras alabilirler. Bu fetvada nene, ölüye nisbette anneden daha uzak bulunmasi sebebiyle, anne ile mirastan düsmüs olmaktadir.
25 - Ibni Nüceym Fetvalarindan: \"Zeyd vefat edip, arkaya (mirasçi olarak) karisini, anasini ve bir de babasini biraksa, mirasta dört hisseden bir pay karisina, bir pay anaya, geri kalani babaya kalir.\" (H.Ec. 2/217)
26 - Abdürrahim Fetvalarindan: \"Hind vefat edip kocasi ile babasini birakacak olsa, terekeyi beraber taksim ederler.\" (H.Ec. 2/217)
Açiklama: Kadin, çocuksuz olarak vefat ederse, kocasi malin yarisini; kadinin evladi bulunur ise, koca malin dörtte birini miras olarak alir. Bu fetvada belirtilen tablo, çocuksuz olarak ölen bir kadin oldugu için koca malin yarisini, geri kalani da asabe olarak baba almistir.
27 - Ibni Nüceym Fetvalarindan: \"Zeyd vefat edip arkaya karisini, kizini ve bir de erkek kardesini biraksa, malin sekizde birini karisi, yarisini kizi, geri kalani ise oglan kardesi alir.\" (H.Ec. 2/218) 
Açiklama: Fetvada belirtilen miras tablosunda, meselenin mahreci 8\'den olup bir hisse ölenin karisina, dört hisse kizina, geri kalan üç hisse de oglan kardese verilir. Ölenin karisi ile kizi ashab-i feraizden olmakta ve belirli paylari bulunmaktadir. Oglan kardesi ise asabe olup, belirli bir sehmi yoktur. Zevce ile kizi hisselerini aldiktan sonra kalan 3 hisseyi almistir.
28 - Ibni Nuceym Fetvalarindan: \"Hind vefat etse ve arkaya kocasini, oglunu, babasini ve anasini birakmis olsa, malin 12 hissesinden 3\'ü kocaya, 2\'ser hisse de baba ile anaya, bes hisse ise ogluna verilir.\" (H. Ec. 2/218)
Açiklama: Fetvada belirtilen meselede kocanin hissesi dörtte bir, baba ile ananin hisseleri altida bir, oglan asabe olmasi sebebiyle artani alacaktir. Bir meselede dörtte bir ile altida bir hisse birlesecek olursa, mahrec-i mesele 12\'den kurulur. On ikide dört, üç tane olmasi hasebiyle kocaya üç hisse verilmistir. Bu mahreçte alti, iki tane bulundugu için, ana ile babaya ikiser sehim ita olunmustur. Geriye kalan 5 hisse de asabe olan ogluna verilmis bulunmaktadir.
29 - Ali Efendi Fetvalarindan: \"Hiristiyan Hind\'in kocasi Zeyd, Islam dinine girse, Hind de kafir olarak vefat etse, Zeyd, Hind\'e varis olamaz.\" (H.Ec. 2/217) 
Açiklama: Din ayriligi hakkinda yukarida biraz açiklama yapilmis idi. \"Ihtilaf-i din\" baska baska dinlerin mensubu bulunmak demektir. Yoksa dini meselelerde farkli görüslerin sahibi ve mezheplerin mensubu olmak degildir. Bu sebeple, mezhep ayriligi mirasa engel teskil etmez. Hanefi mezhebine mensup bir Müslüman, Safii mezhebindeki bir Müslümana varis olabilecegi gibi, bir Sünni de Sii\'ye varis olabilir.
30 - Abdürrahim Fetvalarindan: \"Vefat eden Zeyd\'in babasi varken, babasinin anasi ve anasinin anasi miras alamaz.\" (H.Ec. 2/217)
Açiklama: Miras alanlardan bazi kimseler, diger mirasçilardan bir kimsenin bulunmasi ile mirastan mahrum kalirlar. Bu fetvada, nenelerin, ölenin babasi ile mirastan mahrum bulunduklari ifade edilmektedir.
31 - Ali Efendi Fetvalarindan: \"Zeyd vefat edip (mirasçi olarak) oglunun oglu ile oglunun kizini biraksa, Zeyd\'in mirasi (bunlar arasinda) ikili birli taksim olunur.\" (H.Ec. 2/218) 
Açiklama: Bu miras meselesinde oglunun oglu binefsihi asabe, oglunun kizi da onun sebebiyle asabe olmus bulunmakta ve ogluna iki, kiza bir hisse verilmek suretiyle miras taksim edilmis olmaktadir.
32 - Ali Efendi Fetvalarindan: \"Zeyd vefat edip anasi Hind\'i, babasinin babasi Amr\'i ve ana-baba bir erkek kardesini biraksa, (malinin) altida biri Hind\'e, geri kalani Amr\'a kalir.\" (H.Ec. 2/219) 
Açiklama: Bu miras meselesinde, ölenin annesine hissesi olan altida bir verildikten sonra geri kalan 5 hisse babasinin babasina verilmis ve fakat ana-baba bir erkek kardesine bir sey düsmemistir. Bunun sebebine gelince; babanin babasi, ölüye nisbette kardesten önce gelmektedir. Zira babanin cüz\'ünün derecesi, babadan sonradir. Bu itibarla, sinif itibariyle daha yakin varken daha uzak olan asabe varis olamamistir.
33 - Ali Efendi Fetvalarindan: \"Hind vefat edip babasi Zeyd ile ana-baba bir oglan kardesi Amr\'i terketse, mirasin tamamini Zeyd alir.\" (H.Ec. 2/219)
34 - Ibni Nüceym Fetvalarindan: \"Zeyd vefat edip kizi Hind\'i, oglunun kizi Zeynep\'i, ana-baba bir oglan kardesi Amr\'i terk etse, malinin yarisi kizi Hind\'e, altida biri Zeynep\'e ve ikisi de Amr\'a verilir.\" (H.Ec. 21220)
Açiklama: Ölenin kizi bir tane olursa malin yarisini alir. Ölenin oglunun kizi, ölenin kizi ile toplanirsa malin altida birine nail olur. Ana-baba bir oglan kardes ise asabedir. Bu meselenin mahreci altidan tesbit edilmis ve alti hisseden 3\'ü kizina, 1 hisse oglunun kizina, 2 hissesi de oglan kardesine verilmistir.
35 - Abdürrahim Fetvalarindan: \"Zeyd vefat edip arkaya ana-baba bir kiz kardesi Hind ile Zeyd\'in kizinin kizi Aise\'yi biraksa, kizinin kizi varis olamaz.\" (H.Ec. 2/218) 
Açiklama: Vefat edenin ana-baba bir kiz kardesi, belirli hissesi bulunan mirasçilardan olup, kizinin kizi ise zevil-erhamdandir. Ashab-i feraizden kimse mevcut iken zevil-erhamdan olan kimse mirasçi olamamaktadir. Bu sebeple kizinin kizi mirastan mahrum kalmistir.
36 - Ali Efendi Fetvalarindan: \"Zeyd vefat edip kizi Hind\'i ve oglunun oglu Amr\'i terketse, Zeyd\'in arkaya biraktigi mal yari yariya ikisine verilir.\" (H.Ec. 2/218) 
Açiklama: Ölen kimsenin kizi bir tane olursa, malin yarisini alir, geri kalani da asabe olan oglunun oglu alir.
37 - Ibni Nüceym Fetvalarindan: \"Zevce, zevil-erhami mirastan men etmez. Malin dörtte birini ölenin karisi alir; geri kalan mal, zevil-erham arasinda taksim olunur.\" (H.Ec. 2/222)
38 - Feyziye Fetvalarindan: \"Zeyd, \'Kizim Hind\'i evlatliktan reddettim. Ölümümden sonra mirasimdan bir sey verilmesin\' deyip vefat etse, Hind, babasi Zeyd\'in terekesinden hissesini alir.\" (H.Ec. 2/222) 
Açiklama: Anne veya babanin evladina karsi kullandigi \"Seni evlatliktan reddettim\" veya \"Falan çocugumu evlatliktan reddettim, mirasimdan mahrum kildim\" gibi ifadeleri, Islam hukukuna göre, aradaki nesebi rabitalari koparamaz. Irse mani hallerden bulunmayan bu tarz sözler, kendisine öfke duyulan evladi mirastan mahrum kilmaz ve onu evlatliktan düsürmez.
39 - Abdürrahim Fetvalarindan: \"Murisin ölümünden sonra vaki olan din ihtilafi, miras almaya mani degildir.\" (H.Ec. 2/224)
Açiklama: Miras almaya mani olan din ihtilafinda, ölüm zamanindaki durum muteberdir. Ondan sonra vaki olacak degisikligin miras almaya veya mirastan mahrumiyete bir tesiri olmaz. Mesela; bir Müslüman ölse, onun ölümü sirasinda Müslüman olan oglu, daha sonra \"neüzü billah\" irtidat etse veya bir gayrimüslim ölse, onun oglu daha sonra Islamiyeti kabul etse, her iki halde mirastan mahrumiyet olmaz. Çünkü ölüm anindaki hukuki durum önemlidir.
40 - Feyziye Fetvalarindan: \"Zeyd vefat edip bilinen bir varisi olmasa, terekesini beytü\'l-mal emini alir.\" (H.Ec. 2/224)
Açiklama: Bir kimse vefat ettigi zaman, farz sahiplerinden, asabeden veya zevil-erhamdan hiçbir kimsesi bulunmazsa, onun mali hazineye kalir. Hazinenin vazifelisi; Beytü\'l-mal emini, mal müdürü, muhasebe müdürü, defterdar gibi vazifelilerin Islam hukukundaki karsiligidir. Fetvanin ifadesinde \"Beytü\'l-mal emini alir\" cümlesi, sahsi için degil. Hazine adina alip Beytü\'l-male koyacagini tefhim içindir.
41 - Ibni Nüceym Fetvalarindan: \"Zeyd vefat edip anasi Hind\'i, ana-baba bir kiz kardesi Zeynep\'i ve ana-baba bir oglan kardesinin oglu Amr\'i terketse, malinin alti hisseden ikisi (anasi) Hind\'e, 3 hissesi Zeynep\'e, bir hissesi de Amr\'a verilir.\" (H.Ec. 2/221)
Açiklama: Bu meselede ananin hissesi üçte bir, kizkardes tek oldugu için yari hisse alacaktir. Bir meselede nisf ile sülüs birlesecek olursa, meselenin mahreci altinda kurulur. Bu sebeple alti hisseden 2\'si anaya, 3 hisse kiz kardesine, bir hisse de asabe olan kardesin ogluna verilmistir.
    MIRASTA AYRIM YAPILABILIR MI?
42 - Soru: Malimi sagligimda evladima versem, bir miktarini da kendim için ayirip en küçük ogluma bagislasam dine uygun bir hareket yapmis olur muyum?
Cevap: Kendiniz hayatta iken malinizi çocuklariniz arasinda hibe yoluyla dagitmak yoluna gidebilirsiniz. Ancak, vereceginiz hibeler, birbirine denk olmalidir. Zira Peygamber Efendimiz (sav), \"Evladiniz arasindaki vergide esitlik gösteriniz\" buyurmaktadir. Adaletten ayrilan dalalete düsmüs olur. Bir de kara günleriniz için, kendinizi idare edecek kadar bir mali kendi mülkiyetiniz altinda birakiniz.
43 - Soru: Bir kimse kiz çocuklarini evlendirdikten sonra bir tarla satin alsa ve \"Bunda kiz çocugunum emegi yoktur\" diyerek tarlayi oglunun üzerine yazdirsa dinen bir mahzur var midir?
Cevap: Çocuklar ister bekar ister evli olsunlar. Bir malin alinmasinda emekleri geçsin veya geçmemis bulunsun, anne veya baba, onlara bir hibede bulunurken adaletten ayrilmamalidir. Birine verip digerini mahrum birakmak mekruh görülmektedir. Evlat arasinda hibede, sevgi ve paylasimda adaletsizlik, evladin baba ve anneye gücenmesine sebep oldugu gibi, kardesler arasinda bulunmasi lazim olan sevgi ve bagliligi temellerinden sarsmaktadir. Kardeslerin arasina, baba eliyle ekilen bu sogukluk tohumunun sonradan temizlenmesi çok zor olmaktadir.