1 - Soru: Bazi yerlerde nisan merasiminde kiz ile oglan birbirini görüp konusurlar. \"Dinimizde nikahlanmamis bir kadin veya kiz, baska bir erkekle konusamaz\" diye dini nikah yapiyorlar. Bir zaman sonra, kiz ile oglanin arasinda geçimsizlik doguyor ve nisan bozuluyor, fakat oglan yapilan dini nikahi koruyup kizi bosamiyor. Bu durumda kiz baskasina nikah yapilabilir mi?
Cevap: Ekseriyetle nisan merasimlerinden sonra oglanin kiz evine girip çikmasini kolaylastirmak için dini bir nikah yapildigini isitmekteyiz. Bu akit, dinen muteber sayilacagindan, eve girip çikmasini kolaylastirir, ama sonunda telafisine imkan bulunmayan durumlar da dogabilir. Nisanin bozulmasi halinde erkegin dini nikahi da iptal etmesi ve kizi bosamasi lazimdir. Aksi halde baskasiyla nikahlanmasi, dini esaslar dikkate alindigi zaman mümkün degildir.
2 - Soru: Nisanli bir kiz, Hollanda\'da bulunan amcasinin yanina gitmis ve oradaki gayrimüslimlerin çocuklarina bakacak. Bu kizin orada kalmasi ve nisanlisinin da onu beklemesi dogru mudur?
Cevap: Her ne kadar amcasinin yaninda kalsa bile, genç bir kizin gayri-müslimlerin arasinda kalmasi ve onlarin çocuklarina bakmasi nasil caiz görülebilir? Bu kizin amcasi, yegeninin çalistigi yerde ve basini bekleyecek durumda degil ki. Bir de onunla evlenmek üzere sözleri kesilmis bir kimse var ise, bu hüküm daha fazla daralir. Nisanlisi olan erkek için yapacak sey, \"Ya çalismaktan vazgeç, ya da benden\" teklifinde bulunmaktir. Tercihi kiz yapsin.
3 - Soru: Nisanlilar bir odada basbasa kalabilirler mi?
Cevap: Yanlarinda kimse bulunmaksizin nisanlilarin bir odada basbasa kalmasi asla caiz degildir. Bir kadin nisanli bulundugu erkege evlenme vaadinde bulunmakla nikahli sayilamaz. Nisanlilar veya bunlardan biri, evlenmekten vazgeçse, mihre mahsuben verilen seyler tamamen geri verilir. Elde mevcut hediyeleri de karsilikli olarak iade gerekir.
4 - Soru: Köyümüzde nisan merasimlerinde, erkekler bir odada kadinlar da ayri bir odada oturuyorlar. Nisani yapilan kiz, erkeklerin odasina gelip oradakilerin ellerini öpüyor. Böyle adet olmus. Bunun bir mahzuru var mi?
Cevap: Bir kizin veya kadinin, yabanci bir erkegin elini sikmasi veya tutup öpmesi caiz görülemez. Meger ki o erkek, bahsi geçen kizin babasi, dedesi, amcasi gibi nikahi müebbeden haram olan yakin hisimlardan birisi olsun. Baska türlü caiz görülecek bir is degildir.
5 - Soru: Nisan, nikah sayilmaz mi? Kuduri kitabinda \"nikah icap ve kabul ile mün\'akit olur\" diyor. Nisan yapilirken erkegin ebeveyni, kizi istediklerinde kizin anne, babasi da \"Biz size kizimizi veriyoruz\" diyorlar. Sonra kiz ve erkek de begenip nisan yapiliyor. Kanaatimce bu bir nevi nikah sayilmaz mi? 
Cevap: Nisan, bir evlenme va\'di veya kizini bir erkege vermek için vaadde bulunmaktan ibarettir. Nikahta ise, sahitlerin huzurunda ve mehir tesbiti suretiyle erkek ve kadinin \"aldim, vardim\" diye kafi ifadeleriyle yapilan dini bir akittir. Tarifte yer alan unsurlar dikkatle incelendigi zaman nisanin nikah akdine benzeyen taraflari varsa da nikahin ayni sayilamaz. Bu itibarla:
   a) Nisanlilardan birisi ölse, hayatta kalan, ölenin mirasindan hisse alamaz.
   b) Bir erkege evlenme vaadinde bulunan (nisanli olan) kadin, aralari bozulunca, erkegin \"seni bosadim\" demesine ihtiyaç duymadan baska bir erkekle evlenebilir.
   c) Nisanli taraflar veya bunlardan bir taraf, nikah yapmaktan caysalar, elde mevcut hediyeler ve mehre mahsuben takilan bilezik vs.\'yi tamamen geri verirler. Iste, ifadeye çalistigimiz bu hususlar dikkate alindiginda, nisanin nikahla ayni sey olmadigi ortaya çikar.
6 - Soru: Ben okulda iken babam beni nisanlamis. Benim üç dört ay sonra haberim oldu. Fakat dünyalar basima yikildi. Çünkü nisanlimi sevmiyorum. Simdi bir muskaciya vanp, bir seyler yazdirip, nisanlimin kiz tarafindan bozulmasini saglayacagim. Bu iste dinen mahzur var mi?
Cevap: Dolambaçli, hileli ve günah olan yollarla böyle bir tesebbüste bulunmak yerine, onunla evlenmek istemediginizi açikça ifade etmelisiniz. Sonunda geçimsizlik ve aile yuvasinin yikilmasi ile sonuçlanacak bir ise bastan girmemelisiniz.
7 - Soru: Bir gencin, sehvanî arzularini terk ederek, nisanlisi ile konusmasinda bir mesuliyet var midir?
Cevap: O kimsenin nisanlisi ile konusmasi, sehvani hislerinin tahriki ile olmaktadir. Bu gibi hislerin olmadigini sanmak veya iddiada bulunmak, kendini aldatmak olur. Mahzuruna gelince, arada nikah bulunmadigi için, onun yabanci bir kadindan farki yoktur. Nisan; namzetlik devresi olup, nikah gibi, mahzurlari ortadan silip kaldiran bir akit degildir.
8 - Behce Fetvalarindan: \"Zeyd, namzedine nisan (hediyesi) adiyla birtakim esya verip onlar henüz kadinda mevcut iken evlenmekten vazgeçse, Zeyd o seyleri geri almaya muktedir olur\" (H.Ec. 1/39) 
Açiklama: Nisan, nikah mahiyetinde bir akit degildir. Bu sebeple, verilen hediyeler, iki tarafin arasina te\'life yarayan seylerdir. Ancak, aralarinin bozulmasi halinde, iki taraf elde bulunan seyleri geri vermek zorundadirlar.
9 - Ibni Nüceym Fetvalarindan: \"Hind, nisanli bulundugu sahistan baskasina kendini nikahlasa, caiz olur\" (H.Ec. 1/29) 
Açiklama: Nisanli olmak, nikahli olmak manasina gelmez. Nisanli bir kiz, kendisini baska bir erkege nikahlasa, yapilan akit geçerli olur.
10 - Netice Fetvalarindan: \"(Bir kadin) nisanlimdir, diyerek nikaha zorlanamaz\" (H.Ec. 1/30)
11 - Netice Fetvalarindan: \"Nisanli olan bir erkek ve kadindan biri (ölse) digeri ona varis olmaz\" (H.Ec. 1/30)
12 - Soru: Zamanimizda nisan yapildigi zaman, erkegin kiz evine gelmesi veya kiz ile gezip tozmasini kolaylastirmak için dini nikah yapiliyor. Bu dogru mu?
Cevap: Nisani müteakip kiyilan bu nikah, dini sartlara uygun bir biçimde yapilmis ise, dinen makbuldür. Ancak akla gelen birtakim sorular var. Söyle ki:
 a) Ileride bir anlasmazlik yüzünden nisan bozulsa, erkek yapilan dini nikaha dayanarak bosama yapmasa, kadinin baska bir erkekle nikahlanmasi, dini esaslara göre nasil mümkün olacak?
 b) Önceden nikah yapilmis oldugu için, nisan bozuldugu zaman kadinin nikahta tayin edilen mehirdeki hakkini almasi gerekir. Bu nasil mümkün olacaktir?
 c) Nikah yapilmis oldugu için, bu kadin veya erkekden biri, dügünden önce vefat etmis olsa, hayattaki es ona varis olur. Bu miras hükmü nasil yerine getirilecektir? Buna benzer daha nice sorular akli zorlamaktadir.
 Kiz ile erkegin görüsmelerine zemin hazirlamak için yapilan bu nikah sonunda dogabilecek dini ve ahlaki mahzurlardan kurtulmak için, dügüne yakin yapilmalidir.

1 - Soru: Müslüman bir kadinla evlenen kimsenin nikahinda sahitlik yapacak kimselerde aranacak sartlar nelerdir?
Cevap: Sahitlerde aranacak dört sart vardir: 1- Hür olmasi, 2- Akilli olmasi, 3- Bulug çagina ulasmis olmasi, 4- Sahidin Müslüman olmasidir. Sayet erkek Müslüman, kadin ise ehl-i kitaptan olursa, o zaman ki gayrimüslim sahidin huzurunda nikah akti yapilabilir.
2 - Soru: Iki âmâ erkek sahit huzurunda nikah akti yapmak caiz midir?
Cevap: Evet, ama sahitlerin huzurunda yapilacak nikah sahih ve caizdir.
3 - Soru: Kulagi isitmeyen iki sahidin huzurunda nikah akdi yapilabilir mi?
Cevap: Bu hususta ilim adamlari arasinda ihtilaf olmus ise de; sahih olan hükme göre sagir sahitlerin huzurunda nikah yapilamaz. Kadihan da bunu tercih etmis bulunmaktadir. Zira akdi yapanlarin ifadelerinin kabul veya red cihetlerinden hangisine sarf edildigini, mehrin miktarini tespit ve zamani geldiginde sahitligini yapmasi, kulaginin isitmesine baglidir. Hatta bu sahitlerden biri kadinin ifadesini duymus, digeri de sadece erkegin sözünü isitmis olsalar bile nikah yine caiz olmaz.
4 - Soru: Nikahta esas olan nedir? Bizde bir imam var. Sahitleri belirleyip kadin ile erkege \"aldim\" ve \"vardim\" kelimelerini söyletip isi tamamliyor. Kendisine sorulunca, nikahta esas olan taraflarin aldim ve verdim demeleridir diyor. Bu sekilde kiyilan nikah caiz olur mu?
Cevap: Nikah akdinde mehri tespit edip, iki erkek veya bir erkek ile iki kadin sahidin huzurunda \"aldim\" ve \"vardim\" demek ile nikah akdi yerine gelmis olur.
5 - Soru: Bir kimse kadina hitaben \"Allah ve Resulü s-hit olsun ben seni nikahladim\" dese, insan olarak baskaca iki sahit bulunmasa, bu sözle nikah caiz olur mu?
Cevap: Bu ifade ile nikah akdi caiz olmaz. Beseri muamelelerde gösterilecek sahit, insanlardan olacaktir.
6 - Netice Fetvalarindan: \"Bir erkek ile iki kadin sahit huzurunda, bil\'âsale nikah mün\'akid olur\" (H.Ec. 1/30)
Açiklama: Nikahta sahidin nisabi, iki erkek veya bir erkek ile iki kadindir. Kadin ve erkek, bizzat kendileri bulunmak suretiyle sahitler huzurunda nikahlarini yaptirabilirler

1 - Soru : Nikahin nasil yapilacagini tarif eden bir ayet ve hadis var midir? Varsa bize anlatir misiniz?
Cevap: Nikahin nasil yapilacagi veya Peygamber Efendimiz\'in (sav) nasil nikah akdi yaptigi Buhari ve Müslim gibi muteber hadis kitaplarinda mevcuttur. Önce nikahla ilgili bir hutbe irad edilir. Daha sonra tesbit edilen mehir üzerine ve sahitlerin huzurunda nikah akdi yapilir.
2 - Soru: Nikahin rüknü kaçtir ve Islami esasa göre nikahin geçerliligi neye baglidir?
Cevap: Nikahin rüknü, icap ve kabulden ibaret olmak üzere ikidir. Yapilacak nikahin Islami ölçülere göre sahih sayilabilmesi için, kadin veya erkekten gelen evlenme teklifi de karsi tarafin kabulünü ifade eden söz de mazi (geçmis zaman) sigasi ile söylenmelidir. Mesela, sahitlerin huzurunda \"Su kadar mehir karsiliginda seni nikahladim\" dese, kadin da \"Kabul ettim\" diye karsilik verse, nikah akdi usulüne uygun biçimde yapilmis olur. Hiç olmazsa icap ve kabulden birinin geçmis zaman ifadesi ile söylenmesi icap eder. Her iki söz, yani icap ve kabul, genis zaman ifadesi ile \"Aliyor musun.\", \"Aliyorum\", \"Variyor musun?\", \"Variyorum\" denilmesi ile nikah akdi Islami esaslara göre muteber olmaz
3- Netice Fetvalanndan: \"Nikah yapilan mecliste akdi yapan (kadin ve erkek)in ogullarindan baska kimse bulunmasa, bahsi geçen nikah (sahih) olur\" (H.Ec. 1/25) 
Açiklama: Evlenen erkek ve kadinin daha önceki evliliklerinden olma ogullari nikah sahidi olabilirler. Onlardan baska kimse bulunmasa bile onlarin sahitligi ile yapilacak nikah sahihtir.
4 - Ali Efendi Fetvalarindan: \"Sadece bir sahidin huzurunda yapilan nikah akdi sahih (ve muteber) olmaz\" (H.Ec. 1/25)
5 - Abdürrahim Fetvalarindan: \"Zeyd, küçük yastaki kizi Hind\'i hizmetçisi olan Amr\'a nikahladim dese, o da (aldim) kabul ettim dese, Hind Amr\'in nikahlisi olur\" (H.Ec. 1/25) 
Açiklama: Nikah ve bosanmakla ilgili sözlerin sakasi olmaz. Ciddisi de ciddi, sakasi da ciddi olarak kabul edilir. \"Aldim-vardim\" veya \"Verdim-aldim\" sözleri, iki sahidin huzurunda söylenince akit yerine gelmis olur. \"Ben saka yapmistim, latife olarak söylemistim\" sözlerinin bir kiymeti olmaz.
5 - Soru: Tehditle yaptirilan nikah caiz olur mu?
Cevap: Böyle bir zorlamanin dogru ve caiz olup olmamasi ayri bir husus olmakla beraber, ikrah ile yapilan nikah sahih ve geçerlidir. Ancak erkegin, alacagi kiza küfv (denk) olmamasi halinde kadin nikahi feshettirebilir.
6 - Soru: Benim ailem, normal bir sekilde Islamiyet\'i yasiyor. Ben ise ailemin üzerine evlenmek istiyorum. Caiz midir, degil midir?
Cevap: Sen birinin hakkini öde de ikincisini sonra düsün. Su zamanda, tek ailenin bile Islami hükümlere göre sevk-ü idaresi güç iken, ikinci evlilige kalkmaniz ne cesaret!
7 - Soru: Bir kadinla bir erkek, kendi aralarinda, erkek \"Ben seni aldim\" dese, kadin da \"Ben de kabul ettim\" dese nikah aktedilmis olur mu?
Cevap: Sahit bulunmadan kadin ve erkegin kendi aralannda \"Aldim, vardim\" demeleri ile nikah sahih degildir. Kadin ve erkegin kendi aralannda konusmalari hiçbir deger ifade etmez. Iki erkek (veya bir erkek iki kadin) sahit huzurunda ve mehir tayin edilerek ser\'i usul dairesinde nikah yapilmasi gerekir.
8 - Soru: Islam dini, evlenme yasini kaç olarak tesbit etmistir?
Cevap: Islam dininde kadin ve erkegin evlenmesi için bir yas tesbit edilmemistir. Bulug çagina ulasmis olmak yeterlidir. Bu is, sadece yas isi degil, bas isidir. Erkegin kadina, kadinin da erkege karsi mali, bedeni ve ahlaki yönden karsilikli hak ve vazifelerini bilip, bunlari zamaninda ve eksiksiz olarak yerine getirmeleri lazimdir.
9 - Soru: Bir kadinla yapilan nikahin fasid oldugu sabit olsa, bununla hurmet-i musahere tahakkuk eder mi?
Cevap: Fasid bir nikahtan dolayi hurmet-i müsahare meydana gelmez.
10 - Soru: Fasid nikah, nasil bir nikahtir?
Cevap: Hiç sahit olmadan veya tek sahitle yapilan nikah fasiddir.
11 - Ali Efendi Fetvalarindan: \"Sahih olan bir nikahta, gerdege girmeden önce kari ve kocadan biri ölecek olsa, hayatta kalan es, ölene varis olur\" (H.Ec. 1/27)
Açiklama: Nikah akdi yapilinca zevciyetin bütün haklari tahakkuk eder. Gerdege girmis olmamak, mirastan hissesini almaya engel degildir.
12 - Behce Fetvalarindan: \"Henüz sünnet olmamis bir kimsenin nikahlanmasi caiz olur\" (H.Ec. 1/26)
Açiklama: Sünnet olmak ile nikahin geçerli sayilmasi arasinda bir baglanti yoktur. Sünnet olmayi geciktirmek kerahet ise de, nikah akdinin geçerli sayilmasina engel teskil etmez.
13 - Abdürrahim Fetvalarindan: \"Büyük yastaki Hind, kendi rizasi ile babasina vekil kilsa, erkek tarafindan da baska bir sahis vekalet ederek, nikah akdini yapsalar sahih olur\" (H.Ec. 1/26)
14 - Soru: Nikahin akdi sirasinda erkek veya kadin, yapilan teklifi duysa, diger taraf, onun kabulünü isitmeden bir is icabi odadan disari çiksa ve o disarida iken karsi taraf kabul ettigini açiklasa, bu nikah akdi sahih olur mu?
Cevap: Evlenecek kadin ve erkegin icap ve kabulü, ayni mecliste olmasi gerekir. Teklif bir mecliste, kabul baska bir mecliste olursa nikah akdi sahih olmaz. Sorunuzdaki tablo, meclisin ihtilafini gerektirir durumdadir. Bu itibarla nikah geçerli degildir. Farzedelim ki bir erkek ve kadin, yanlarinda iki tane sahit bulundugu halde, yaya veya hayvana binmis olarak giderlerken nikah akdi yapsalar caiz olmaz. Icap ve kabulde meclis degisikligi oldugu için. Yürüyen bir gemide meclis ittihadi bulundugu için yapilan akd caizdir.
15 - Behce Fetvalarindan: \"Iki kizi olan kimse (bunlardan birinin) ismini anmadan, (kizlardan birine) isaretle tahsis etmeden kizimi sana nikahladim dese, nikah (yapilmis) olmaz\" (H.Ec. 1/26)
16 - Soru: Baslik parasi çok agir oldugu için, dogudaki gençler, kiz kaçirmayi yeg tutuyorlar. Bir kizin, anne ve babasindan izinsiz olarak kaçmasi caiz mi?
Cevap: Bir kiz için böyle bir davranis asla caiz olmaz. Baslik parasinin azi ve çogu haramdir. Sunu hatirlatmak isterim: Baslik haram diye, yanlisi esas alarak, baska bir yanlisi islemek dogru görülemez. Zira batil ölçü olarak alinamaz.
17 - Soru: Bir erkek, hastaligi ve ihtiyarligi dolayisiyla, hanimina \"Ben hasta ve yasliyim. Ailevi münasebetimiz olamiyor. Bana hakkini helal et\" dese ve bundan sonra iki sene kadar münasebette bulunmasalar nikahlarina bir zarar gelir mi?
Cevap: Nikaha gelecek zarar, bosamaya dair lafizlarla olur. Adem-i iktidarin nikaha bir tesiri olmaz. Ancak, erkegin recüliyet kabiliyetinin olmayisi sebebiyle kadin dilerse ayrilma davasi açabilir ve hakimin bosamasi ile sonuçlanacak davadan sonra ayrilik husule gelir.
18 - Soru: Nisanliyim. Henüz nikahim yok. Nikah yapilmasini istiyorum. Kizin babasi istemiyor. Bunun vebali kimindir?
Cevap: Herkes kendi isinden sorumludur. Nikahimiz olmadigi için nisanliniz ile bir arada bulunamaz, nikahli gibi serbest hareket edemezsiniz. Kizin babasinin nikahi geciktirmesi, size haklilik kazandirmaz.
19 - Behce Fetvalarindan: \"Zeyd\'in nikahladigi kadin, nikah vaktinden itibaren dört aydan daha az bir zamanda, uzuvlari belirmis çocuk düserse nikah fasid olur\" (H.Ec. c. 1/26) 
Açiklama: Çocuk, ana karninda dört ay on gün olunca canlanir. Bu zamana kadar uzuvlari tamamen tesekkül eder. Dört aydan daha kisa bir zamanda vücut uzuvlari tamamlanmis bir çocugun düsmesi, bu hamileligin ilk kocadan olmasini gerektirir. Böyle olunca doguma kadar iddet beklemesi icap ederdi. Iddet dolmadan önce yapilmis oldugu için de nikah fasid olur. Zira iddet sirasinda nikahin eseri onun üzerinde devam etmektedir. Bu sebeple, baskasina nikahlanmasi haramdir. Yapilan nikah da fasid olur.
20 - Soru: Halkin konusmasi sirasinda duyuyoruz: Otuz iki farzi bilmeyen kimsenin nikahinin kiyilmayacagi söyleniyor. Bu iddia dogru mu?
Cevap: Bu söz, yetisen nesilleri, dinibilgileri ögrenmeye zorlamak için ve onlari dini meselelerde cahil kalmaktan korumak ve korkutmak için basvurulmus bir yoldur. Fakat, otuz iki farzi sayamayan bir kimsenin Müslüman sayilmamasi ve nikahinin kiyilmamasi, ilmi ve fikhi yönden dogru görülmemektedir. Nikahinin akdini isteyen bir kimsenin kelime-i sehadet getirmesi ve iman-i icmali ile inanmis olmasi, kendisine karsi her türlü Islami muamelenin uygulanmasi için yeterlidir. Halki dini cehaletten korumak için bu gibi korkutmalardan faydalanmak bir yere kadar mesru görülür, fakat nikahinin kiyilmamasma varacak kadar asiriya götürmemelidir.
21 - Soru: Bekar bir kimse, \"Eger su isi yaparsam, evlenecek oldugum ilk kadin, üç talak ile bos olsun\" dese, sonra da o isi yapmis olsa, bu kimseye ne lazim gelir? Ilk olarak evlenecegi kadinin bos olmasi için zifafa gitmeleri sart midir? Yoksa sadece nikahlanmakla talak vaki olur mu? Artik sahih bir nikah ile baska bir kadinla evlenmesi caiz olur mu? 
Cevap: Nikahlayacagi ilk kadin, üç talak ile bos olur. Çünkü, belirli olmayan bir kadin hakkinda talak-i talikta bulunmak halinde sart manasinin bulunmasi kafidir. O isi yapinca ilk alacagi kadin üç talakla derhal bos olur. Bu talak-i talik, atide vukubulacak bir nikaha izafe edilmis olmaktadir. Talak-i talikin sarti yerine gelmis olmakta ve alacagi kadin derhal bos düsmektedir. Bosanmanin tahakkuk etmesi için zifaf sart degildir. Zira talak zifafa talik edilmis olmayip, mutlak evlilige baglanmis olmaktadir. Nikah akdini takiben talak vaki olur. Artik ondan sonra baska bir kadinla evlenmesi sahih olur. (Hukuk-i Islamiyye ve Istilahat-i Fikhiyye Kamusu, c. 2, s. 245-246, madde: 177 ve 181)
22 - Soru: Bir kimse, yaninda kalan annesi ile karisinin arasinda çikan münakasadan dolayi sinirlenip \"Ben seni istemiyorum\" veya \"Ben seni bosadim\" dese dini hüküm nedir?
Cevap: Istemiyorum, sözü ile bosanmanin vukuu erkegin bu sözü sarfederken, bosanmaya niyet etmis olmasina baglidir. Fakat diger sözde niyet bulunsun veya bulunmasin, bosanma tahakkuk eder.
23 - Soru: Dini nikahla evlenen bir genç, henüz iki aylik evli iken, aralannda geçimsizlik çikmasi sebebiyle karisini bosadi. Bundan bir müddet sonra da askere gitti. Kayinpederi zina davasi açti ve mahkeme neticesinde bu genç sekiz sene hapse mahkum oldu. Terhis olup gelince bu genç cezayi agir görüp, bosadigi kadini tekrar resmi nikahla aldi ve cezadan kurtuldu. Yeni bir nikahla bu evlilik mesru mudur? 
Cevap: Bir erkegin kadini üç defa bosama hakki vardir. Bunlardan birinci ve ikinci bosamadan sonra tekrar nikahlamasi caizdir. Fakat üçüncü defa bosayacak olursa hülle yapilmadikça artik onunla evlenemez.
24 - Soru: Resmi nikah kafi midir? Ayrica dini nikah gerekir mi?
Cevap: Resmi nikah yapildiktan sonra dini bir nikah akdi yaptirmayi katiyyen ihmal etmemelidir. Bu yolda hareket etmek, kanunen \"suç\" degil, dinen yerinde bir davranistir.
25 - Soru: Iki bayram arasinda nikah yapilmasi caiz degildir, diyorlar. Böyle bir durum var midir?
Cevap:  \"Halk arasinda dolasan bu iddianin akla ve dine uyan bir tarafi yoktur. Iki bayram arasi nikah kiyilamayacagi ve dügün yapilamayacagi hakkinda halk arasinda yaygin haldeki itikat (inanç) batildir. Islami cihetten bu iddianin hiçbir dayanagi yoktur. Bilakis, Peygamber Efendimiz\'in (sav), Hz. Aise (ra) ile nikahlanmasi ve zifafa girmesi Sevval ayinda olmustur. Bu itibarla, nikah ve dügünlerin Sevval ayinda yapilmasi müstehabtir. (Müslim, c. 4, s. 142)
 Bu yanlis inanç, tarihi kaynaklarin tetkikinde görülmektedir ki, Islamiyet\'in zuhurundan önce Arabistan\'da bir Sevval ayinda \"veba\" hastaligi zuhur etmis. Bu hastalik, pek çok kimsenin ölümüne ve zarara ugramasina sebep oldugu için hastaligin meydana geldigi Sevval ayi bundan böyle halk arasinda ugursuz telakki edilegelmistir. (Asr-i Saadet Tarihi c. 5, s. 36-3)
 Maalesef bu batil itikad günümüze kadar ulasmis ve bazi kafalarda yasama imkani bulmaktadir. Gerçi halk arasinda \"Bayram cuma gününe tesadüf ederse, cuma ile bayram namazlari arasinda nikah yapmaya yetecek kadar bîr zaman kalmayacagi için böyle söylenmistir\" seklinde bir tevil varsa da, bu sözün de ilmi bir dayanagi ve dini bakimdan bir kiymeti yoktur.
25 - Soru: Nikahi imamin kiymasi sart midir?
Cevap: Böyle bir sart yoktur. Iki sahidin huzurunda herhangi bir kimsenin bu akdi yapmasi mümkündür.
26 - Netice Fetvalarindan: \"Hind, kendisini bosamis bulunan kocasina, Allah ile ahdim olsun, bir daha kendimi sana nikahlamam\" deyip (sonra) gene evlenmis olsa, nikah sahih olup keffareti yemin lazim gelir\" (H.Ec. 1/29)
27 - Ibni Nüceym Fetvalarindan: \"Bulug çagina ermis bir kiz, kendisinin de hazir bulundugu bir mecliste babasi onu bir erkege nikahlasa, o da sükut etse nikahi kiyilmis olur\" (H.Ec. 1/32) 
Açiklama: Kadinin mecliste hazir olmasi, benim haberim yoktu, demesini önler. Sükutu ise \"riza\"ve \"ikrar\" manasini tazannum eder. Zira \"Mar\'id-i hacette sükut ikrardan sayilir.\" Balige oldugu için de ilerde nikahi fethettirmeye salahiyeti kalmaz.
28 - Behce Fetvalarindan: Hind, ben senin nikahli (karin)im diye Zeyd\'den dava edip o da inkar etse, sonra her ikisi birbirini dogrulamis olsalar nikah sabit olmaz\" (H.Ec. 1/32)
29 - Soru: Kocasi gurbete gidip iki sene karisini ziyarete gelmese, erkeklik hukukunu ifa etmediginden, kadin baska bir kocaya varma hakkina sahip midir? Halk arasinda böyle (sapik) bir inanç var. Bunun dini hükmü nedir?
Cevap: Bir kadin, kocasinin ölümüne dair sahitlerin beyanina dayali bir haber almadikça veya kocasi tarafindan bosanmadikça, kocasinin iki sene gelmemesini bahane ederek baska birine varma hakkina asla sahip degildir. Aksi halde zina etmis olur. Kocasinin onu bu derece ihmal etmesi dinimizce dogru olmamakla beraber, \"O beni ihmal ediyor\" diyerek, kadinin baska bir adama varmaya kalkismasi da dogru degildir. Gerek ferdi, gerekse içtimai meselelerde batil bir sey kiyas noktasi olamaz.
30 - Netice Fetvalarindan: \"Bulug çagina ulasmis bulunan Hind, kendisini birine nikahladiktan sonra, baska bir erkege daha nikahlasa ikinci akid sahih olmaz\" (H.Ec. 1/29) 
Açiklama: Bir kadin, ancak bir erkegin hanimi olarak nikahlanabilir. Iki erkegin ortak karisi olarak evlilik sekli, cahiliyet kalintisi bir davranistir. Böyle bir halin vuku buldugu farzedilse, geçerli olan, ilk yapilan nikahtir, ikincisinin hiçbir degeri ve hükmü yoktur

1 - Soru: Davul zurna ve saz ile dügün yapmayi yasaklayan bir ayet veya bir hadis var mi?
Cevap: \"Yapilan nikahi ve dügünü ilan maksadi ile def veya davul çalmak, Peygamber Efendimiz tarafindan emredilmistir. Evvela bu bahisteki Hadis-i Seriflerden bir kaçini nakledip sonra bu husustaki meselenin bugünkü seklini tahlil etmek isteriz.
 1- \"Nikahi ilan ediniz. Nikah akdini mescidde yapiniz ve onun (duyurulmasi) için defleri çaliniz\" (et-Tac c. 2, s. 275)
 2- \"Nikahta helal ile haram arasini ayirmak def ile sestir\" (îbni Mace c. l, s.300)
 3- Hz. Aise, Es\'ad bin Zürare\'nin yetim kalmis kizi Fariga\'yi himayesine alip büyütmüstü. Yetistiginde onu ensardan Nebit bin Cabir ile evlendirmisti. Resul-i Ekrem: \"Ya Aise, sizin çalginiz yok mu? Ensar çalgidan cidden hoslanirlar\" buyurdu. Diger bir rivayette de: \"Def çalacak, sarki söyleyecek bir cariye gönderdiniz mi?\" buyurdu. Hz Aise: \"Ey Allah\'in Resulü, o ne söyleyecek\" dedi. Efendimiz: \"Size geldik size geldik. Bizi selamlayin size selam verelim\" desin, buyurdu, (et-tac c. 2, s. 275)
 4- Halid bin Zekvaan, Rubeyyi binti Muavviz\'den söyle rivayet etmistir:
  \"Dügünümüz oldugu zaman Resulullah (sav) Efendimiz evimize geldi ve senin oturdugun minder üzerine oturdu. Küçük yastaki kiz çocuklari deflerini çaliyorlar ve Bedir harbinde sehid düsen atalarimizi dile getiriyorlardi. Onlardan biri, \"Aramizda yarin bilen Peygamber var\" deyince, Resulullah (sav) ona buyurdular ki: \"Bu gibi sözler söyleme, sus! Daha önce dediklerini söyle\" (meye bak)!\" (Tuhfet-ül-Ahvezi, c. 4, s. 211-212)
  Resulullah (sav) Efendimizin asrinda yapilan dügünlerde çalinan def ve davul ile bugünkü dügünlerde çalinan telli, zilli ve nefesli çalgilar arasinda birçok farklar bulunmaktadir. Söyle ki:
  a) O gün çalinan defin kenarlarinda \"zil\" yoktu. Zira zilli olana def adi verilmeyip \"Mizher\" denilmektedir. (Tecrid-i Sarih Tercemesi, s. 3, s. 205)
  b) O sirada çalinan davulun beraberinde zurna ve girnata gibi nefesli çalgilar bulunmazdi.
  c) O devirde def ve davul, sadece ilan maksadi ile çalinmakta idi. \"Nikahi ilan ediniz\" hadis-i serifi bunu açikça ortaya koymaktadir. Ilana yardimci olmasi için nikah akdinin, mescidde yapilmasi da bunu göstermektedir.
  Nikahi zinadan ayiran hususun def ve ses oldugunun açiklanmasi, def çalmaktan güdülen gayeyi gün isigina çikarmaktadir.
  d) Dügün, sevinmeyi gerektiren bir cemiyet oldugu için, sehveti tahrik edecek bir mana tasimayan siirlerin, sesli olarak söylenmeye müsaade olunmustur. Söylenecek sarki ve türkülere bir ölçü olmak üzere, Hz. Aise validemizin büyüttügü kizin dügününde söylenmesi tavsiye edilen beyiti misal olarak zikredebiliriz.
  Rubeyyi binti Muavviz\'in dügününde, sarki olarak Bedir harbinde sehid düsen ashabin kahramanliklarini dile getiren siirlerin söylenildigi görülmektedir.
  Zamanimizin sehveti tahrik eden, edebe aykiri ifadeler tasiyan sarkilari, asr-i saadette söylenenlere hiç benzememektedir. (Tuhfet\'ül-Ahvezi c. 4, s. 212)
  Bugün çalinan deflerin kenarlarinda zil, davulun refakatinde zurna veya buna benzer nefesli çalgilar bulunmaktadir. Birçok dügünlerde müskirat içilmekte ve naralar atilmaktadir.
  Kadinlarin, erkeklerin oyunlarini seyretmelerinde beis görmeyen bazi ilim erbabi, Mescid-i Nebevi\'de harbe ile oynayan Habesistanlilari, Hz. Aise validemizin seyretmesini delil olarak göstermekteydiler. Ancak, durum sandiklarindan farkli bulunmaktadir. Imam Sa\'rani bu vakanin hicap ayeti gelmezden önce cereyan ettigini açiklamaktadir. (Kesf\'ul-gumme c. 2, s. 304)
  Bu hususta varid olan hadis-i serifleri ve saadet asri ile zamanimizdaki farklari inceledikten sonra bu bahiste verilecek hükmü fikih kitaplarina birakalim.
  Nikahin ilani zina töhmetini tamamen ortadan kaldirmak için yapildigindan dolayi, defin zilsiz olmasi vacibtir. (Fetava-i Giyasiye, s. 109)
  Çalginin haram oldugunda bir hilaf yoktur. Lakin haram olan seylerden uzak kalirsa, dügünlerde ve bayramlarda birazcik (def ve ses) caiz görülmüstür. (Feteva-i Hamidiye c. 2/304)
  Sadece ilan için dügün gecesi def çalmakta beis yoktur. (Fetava-i Kadihan c.3,s. 117)
  Sadece ilan için dügün gecesi def çalmakta beis yoktur. (Fetava-i Kadihan c.3,s. 405)
  Meseleyi hülasa etmek gerekirse, bu husustaki hükümler üç kisimdir:
  Cevaz:
  Içki ve kadin alemleri kurulmaz, sarkilarda nefsani hisleri tahrik edici ifadeler bulunmaz ise, dügünlerde ilan maksadi ile def çalmak caiz görülmektedir.
  Kerahet:
 Dügünlerde çalinmakla beraber, defte zil, davulun refakatinde zurna bulunursa mekruhtur.
 Haram:
 Dügün ve bayramlarin disinda, herhangi bir zaruret bulunmadigi için haramdir. (Ibni Abidin c. 5, s. 304)
 Bu sebeple, Ibni Ömer (ra) bir davul sesi duydu da kulaklarini tikadi ve bunu üç defa tekrarladiktan sonra: \"Resulullah da böyle yapardi\" dedi. (Ibni Mace c. l, s. 300)
2 - Soru: Bizim buradaki dügünler çalgili oluyor. Dügün evine hediye alip vardigimizda yemek yedirirler. Çalgili oldugu için bu yemek haram midir?
Cevap: Içki ve çalgi ile yapilan dügün, Islami esaslara uymadigi için, davete icabet etmeniz gerekmez. Hediyesini gönderir ve mazeret beyan ederek içkili sofralara oturmazsiniz. Içki olmayan ve fakat çalgi çalinan dügünde, çalgi sesinin ulasmadigi yerde yemek yiyebilirsiniz. Bir mü\'min, nimeti yerken, Rezzak-i alemi tefekkür eder ve Rabbinin adini anar ise, yedigi her lokma ile kalbine bir feyzin akisini yakinen hisseder. Çalgi bulunan yerde nefsani duygular harekete geçer. Buna karsilik Rahmani hisler tikanikliga ugrar. Bu bakimdan içkili ve çalgili yerden uzak kalmaya gayret gösteriniz.
3 - Soru: Herhangi bir dügünde bugünkü bildigimiz mehter takimini getirmekte bir mahzur var midir?
Cevap: Mehter, destanlasmis kahramanlik siirlerini dile getiren ve mazimizi hale aksettiren bir husus olarak ele alinacak olursa, bir mahzur yoktur. Ancak, onu seyrederken kadin ve erkek bir arada olmamali, mehtere bakacagim derken kalabalik arasindaki erkeklere bakma yoluna gitmemelidir.
4 - Soru: Bir Müslüman, kafir bir kimsenin dügününe, dogum günü kutlama merasimine veya yilbasi eglencelerine davet edilse, o Müslüman da gidip \"Mübarek olsun\" dese, \"Tebrik ederim\" dese, Allah (cc) yaninda bu Müslüman sorumlu olur mu ve bu yüzden imani zayi olur mu?
Cevap: Bir Müslüman, Islam\'a uygun olarak yapilmayan bir toplantiya gidemez, gitmemelidir. O cemiyet sahibi Müslüman da olsa hüküm budur. Fakat böyle bir hareketi küfrüne sebep olarak gösterilemez
5 - Soru: Iki gencin evliligi sadece cinsi münasebet için midir?
Cevap: Hayir. Allah\'in (cc) emri olan evlilik vazifesini yerine getirmek, dinin bekçiligini yapacak ve memlekete hizmet edecek inanç ve suurda evlat yetistirmek içindir.
6 - Soru: Davulla yapilan bir dügünde \"Hayirli olsun\" demekte bir mahzur var midir?
Cevap: Hayirli olmasi duasi, evlenme isine sarf olunmaktadir. Yoksa çalginin hayirli olmasina kimsenin dua etmesi düsünülemez. Bu sebeple bir mahzur olmaz.
7 - Soru: Dügün merasimlerinde, bilhassa gelinin oglan evine geldigi sirada silah atiliyor. Bu davranis dogru mudur?
Cevap: Israf ve faydasiz oldugu için dogru degildir. Kazaya sebep de olabilmektedir.
8 - Soru: Gelinin ata binmesinin peygamberler zamanindan kaldigini iddia edenler var. Gelin, at, deve ve sair hayvanlar üzerinde götürülecek olursa dogru mudur? Bu hususta Islami gelenek var mi?
Cevap: Peygamber Efendimiz (sav), kizi Fatima\'yi (ra) gelin ederken kir renkli bir deveye bindirmis ve devenin ipini Salman-i Farisi\'nin (ra) eline verip Hz. Ali\'nin (ra) evine göndermistir. Buna kiyasla gelinin ata binmesi mesru bulunmaktadir. Taksiye bindirilerek yeni kurulan yuvasina gönderilmesinde de hiçbir mahzur yoktur.
9 - Soru: Içki verilecegi daha evvelden bilinen bir dügün davetine, bir gün önceden gidilip yemek yenilebilir mi?
Cevap: Allah\'in (cc) emrini dinlemeyen, haram kildigi seyden kaçmayan bir fasikin davetine gitmemek daha münasiptir. Her Müslüman böyle davete gitmeyecek olursa, kötüleri dize getirmek imkani dogar. Hediyenizi verip dönünüz ve onu sarhoslarla basbasa terkediniz.
10 - Soru: Ilahi ve mevlid ile yapilan bir dügünde, önceden dini nikahi yapilan bir damadin gelin getirilirken onun yanina binmesinde bir mahzur var mi?
Cevap: Nikahlisi olduguna göre bir mahzuru yoktur. Ancak, Avrupa adetlerine özenmeyip dini ve milli örf ve adetlerimize riayet edilmesi daha münasiptir.
11 - Soru: Içkili lokantada içki verilmemek suretiyle yapilan bir davete icabet olur mu? (Diger vakitlerde ayni lokantada içki satilmakta ve içilmektedir)
Cevap: \"Töhmetli mevziler (e girmek)den sakininiz\" Hadis-i Serifi ile amel etmis olmak için böyle bir lokantaya girip yemek yememeli ve orada yapilan bir davete icabet etmemelidir. Zira, \"Kim fasika yardim ederse dinin yikilmasina yardim etmistir\" Hadisi geregince, dinimizin yasak kildigi seyleri dinlemeyen kimsenin para kazanmasina ve maddeten kalkinmasina yardim edilmis olur.
12 - Soru: Bizim köyümüzde haci daveti, dügün daveti oldugunda camide mevlid okutulur, onu takiben namaz kilinir. Namazdan sonra, sofralar gelir ve bazi camideki cemaate cami içinde yemek verilir. Bazi kimseler bunun caiz olmadigini söylemektedirler. Siz ne dersiniz?
Cevap: Itikaf için camide kalan sahistan baska kimselerin camide yemek yemeleri ve yatip uyumalari mekruh görülmüstür. Aslolan hüküm budur. Yerlesmis adetleri söküp kaldirmak kolay olmamaktadir. Sayet sizin köyün bu adetini kaldirmaniz kolay mümkün olamazsa ve cami içinde yemek yeme ve ziyafet verme isine devam edilecek olursa söyle bir yol takip edilmesi münasip olur: Camiye giren kimseler, nafile itikaf niyeti ile girmelidirler. Içeri girince bir müddet Allah\'i (cc) zikr etmeli, namaz kilmali ve ondan sonra bu ziyafete oturulmalidir. Çikar yol ve dini müsaade ancak böyle olur. (Fetava-i Hindiye, c. 5. s. 321)
13 - Soru: Bazi köylerde yapilan dügünde çeyiz (cihaz)esyasi bir odaya asilip sergilenmektedir. Gelip giden ziyaretçiler de buna bakmaktadirlar. Böyle bir adetin yapilmasi dinen mahzurlu mudur?
Cevap: Yeni yetisen kizlarin evlenip yuva kurmaya heveslendirilmesi noktasinda ele alinacak olursa mubahtir. Tefahur için yapilacak olursa haramdir.
14 - Soru: Yeni evlenildigi gün, gerdege girince iki rekat namaz kilinir diyorlar. Bu ne için kilinir?
Cevap: Efendimiz (sav), Hz. Ali (ra) ve kerimesine bu namazi kilmalarini tavsiye etmistir. Bu sebeple sünnet olmaktadir.

1 - Behce Fetvalarindan: \"Üç tane karisi bulunan Zeyd, üçüncü hanimina hitaben, eger diger hanimlarim ile cinsi mukarenette bulunursam üç talakla bos ol, dese ve dört ay cima etmese, ila vaki olup diger zevceleri (talak-i bayinle) ayrilmis olurlar\" (H.Ec. 1/66)
Açiklama: Ila, bir erkegin, zevcesiyle cinsi mukarenette bulunmamak için yaptigi yemin-i mahsusa denilmektedir. Bu yemin, ilanin rüknünü teskil etmektedir. Ila\'nin rüknü, karisi ile cima etmekten nefsini men etmeye delalet eden ve Allah Teala\'ya yemin ile, yahut talak ve köle azad etmek gibi külfeti gerektiren bir seye talik suretiyle yeminle tekid edilmis bulunan, belirli veye müebbed bir zamanla kayitli veya hiçbir zamanla kayitlanmamis bir tabirden ibarettir.
Bir kimse karisina hitaben, \"Vallahi ben seninle dört ay cinsi mukarenette bulunmayacagim veya ben seninle cinsi mukarenette bulunursam su köle azad olsun\" dese, ila münakid olur.
Fakirlere iki lira vermeye veya nefse agir gelmeyecek iki rekat namaz kilmaya talik suretiyle yapilacak olan bir ila muteber degildir. Hiçbir yemine dayanmaksizin, sadece karisina cinsi mukarenette bulunmamakla da ila tahakkuk etmez. Çünkü ila\'nin rüknü olan yemin bulunmamis olur.
Ila\'nin tahakkuk etmesi için birtakim sartlar vardir. Söyle ki:
1- Ila\'da bulunan koca akilli ve bulug çagina erismis olmalidir.
2- Ila, nikahli bir kadin hakkinda yapilmali ve nikah mülküne izafe edilmelidir.
3- Cinsi mukarenetten nefsini engelleme hakkinda müddet ya tayin edilmeyip mutlak birakmali veya hür zevce hakkinda en az dört ay bir zaman olmalidir.
4, Ila, yalniz tenasül uzvu yoluyla yaklasma hakkinda olmalidir. Binaenaleyh, baska bir uzva yaklasmaktan nefsi engellemeyi ifade eden herhangi bir yemin ile ila vücuda gelmez. Çünkü bu takdirde ila\'nin rüknü bulunmamis olur.
5- Ila\'da nefsi engelleme hususu, yalniz cinsi yaklasma hakkinda olmalidir. Mesela bir kere karima yaklasirsam veya onu yatagima çagirirsam benden bos olsun dese, bununla ila vücuda gelmez. Sadece talaki bir sarta baglama ifadesi kullanilmis olur.
6- Yapilacak ila\'da zevce ile baskasinin arasi toplanmamis olmalidir. Mesela, bir kimse karisi ile beraber yabanci bir kadina yaklasmayacagina dair yemin etse, bununla ila vücuda gelmez.
7- Ila, mekanla kayitlanmamis olmalidir. Mesela, filan sehirde veya falan evde karisi ile cinsi mükarenette bulunmayacagina dair yemin etse bu sözle ila tahukkuk etmez.
8- Ta\'lik suretiyle yapilan ila\'da üzerine yemin edilen sart, külfeti gerektiren ve bir seyi yapmak veya yapmamak için yemin edene kuvvet verebilecek islerden sayilir olmalidir.
2 - Soru: Talak kaç kisimdir? Ve ne demek olduklarini açiklar misiniz?
Cevap: Talak, bain ve ric\'i kisimlarina ayrilir. Ayrica itabi gerektirecek bir surette vuku bulup bulmamasina göre \"Talak-i bid\'i\" ve \"Talak-i sünni\" adlari ile ikiye taksim olunmustur. Bosamada kullanilan lafzin sarih olup olmamasina göre de \"Talak-i sarih\" ve \"Talak-i bilkinaye\" adini almaktadir. Talakin bir sarta baglanmis olup olmamasina göre de ikiye ayrilir. Yani söylenen söz ile bosama hemen vaki oluyorsa \"Talak-i müneccez\", herhangi bir sarta baglanmissa \"Talak-i ta\'lik\" denilir. Bundan baska, bir zamana izafe edilen talaka \"Talak-i muzaf adi verilir. Karisinin miras almasindan kaçinmak için ölüm hastaligi zamaninda yapacagi bosamaya \"Talak-i far\" ismi verilmistir. Asil veya vekil olmayan bir sahsin yapacagi bos-maya da \"Talak-i fuzuli\" denir.
3 - Soru: Talakin siniflandirilmasi yapilirken \"Talak-i hasen\" veya \"Talak-i ahsen\" ibaresine tesadüf ediyoruz. Bir yuvanin yikilmasina ve aile baglarinin kopmasina sebep olan hadisenin güzel diye sifatlanmasini nasil izah edersiniz?
Cevap: Talakin sifatlari arasinda görülen \"Hasen\" tabiri, bosanma isinin güzel görülmesinden degil, talak-i bid\'iye nisbetle bu isim verilmis bulunmaktadir. Bosanma isinin bid\'at olan bir sekilde degil de, sünnete uygun biçimde yapilmis olmasindan dolayi bu isim verilmis olmaktadir.
4 - Soru: Talak-i bayin ile bosanmis bulunan bir kadinin, kendisini bosayan kocasi ölse onu yikayabilir mi?
Cevap: Talak-i bayinde kadin ile erkek arasinda zevciyyet baglari kopmus olacagindan kadin onu yikayamaz. Fakat, talak-i ric\'i ile bosamis olmasi halinde, iddet henüz dolmamis ise, kadin kendisini bosayan kocasini yikayabilir. Çünkü, iddet devam ettigi müddetçe, zevciyyetin eserleri devam etmektedir.
5 - Soru: Içki içenin karisi, otomatikman bos olur, diyorlar. Dogru mu? Hangi hallerde bos oldugunu anlatan bir kitap tanitir misiniz
Cevap: Kisinin agzindan nikahi ortadan kaldiran bir lafiz çikmadikça karisi bos olmaz. Içkinin günahi ayri bir sey, talakin vaki olmasi ayri bir husustur. Bunlari birbirinden ayri olarak incelemeli ve karistirmamalidir. Ö.Nasuhi Bilmen\'in Hukuk-i Islamiyye ve Istilahat-i Fikhiyye Kamusu\'nun 2. cildinin bosama hükümleriyle ilgili bahsini tetkik edebilirsiniz.
6 - Behce Fetvalarindan: \"Zeyd, halvet-i sahihada bulunup, gerdege girmedigi karisini bosayip da iddeti içinde müracaat dilese, müracaata güçlü (ve salahiyetli) olmaz\" (H.Ec. 1/61)
Açiklama: Talaklar, bosanan kadinin rizasina dayanmaksizin nikahin iade edilip edilememesi bakimindan \"Ric\'i\" ve \"Bain\" nevilerine ayrilir. Bir bosanmanin ric\'i olabilmesi alti sartin bulunmasina baglidir. Aksi halde talak-i bain meydana gelmis olur. Bahsi geçen sartlar:
1 - Bosama, nikahladigi kadinla cinsi mukarenette bulunduktan sonra vuku bulmus olmalidir. Halvet-i sahiha bu hususta cinsi yaklasma hükmün-de degildir.
2- Bosama, sarahaten veya isareten üç adedine yaklasmis olmamalidir.
3- Bosama, beynuneti (ayrilik) gerektirmeyen bir lafizla yapilmis olmalidir.
4- Bosanma, beynunete dalalet eden bir sifatla tavsif edilmemis olmalidir.
5- Bosanma, gerek büyük gerekse küçük bir seye benzetilmemis olmalidir.
6- Bosanma bir ivaza yaklastirilmamis olmalidir.
  Bu fetvada birinci sart bulunmadigi için yapilan bosama bayin talaki olmus bulundugundan, nikahin iadesi müracaat suretiyle degil, yeniden sahitler huzurunda nikah yapmak suretiyle olabilir.
  Evlenen kadin ve erkek, devamli geçinmek üzere nikah akdini yaparlar. Asil bu olmakla beraber, bazi ahvalde bu akdin kaldirilmasi zarureti dogar. Hastalik, geçimsizlik ve ahlaki sebeplerden biri ile nikah akdinin kaldirilmasi yoluna gidilir. Nefsani bir arzu ile kadin alip bosamak, Efendimiz\'in (sav) lanetledigi bir davranistir. Ayrilik, mutlaka dine uygun bir mazerete dayandirilmak ve Peygamber Efendimiz\'in (sav) \"Bosanma helalin en sevimsizidir\" tembihi unutulmamalidir.
7 - Soru: Ailesini talak-i bayinle bosayan bir kimse Saffi mezhebine geçebilir mi?
Cevap: Karisini talak-i bayinle bosamasi sebebiyle, mezhebini yenilemek yerine nikahini yenilemek gerekir. Hanefi mezhebinde cevabi bulunamayan bir husus degildir ki, meselenin halli için diger mezheplere müracaat zarureti olsun.
8 - Soru: Bir erkek, hangi hallerde karisini bosayabilir?
Cevap: Iffetsizlikle suçlanacak bir halde bulunmasi, bütün uyarmalara ragmen dini emirleri yerine getirmemekte israr etmesi gibi hallerde bosama yoluna gidilebilir. Ancak bunu son çare olarak düsünmelidir.
9 - Ali Efendi Fetvalarindan: \"Zeyd, Hind\'i nikahlayacagi sirada, bosama isi Hind\'in dinde olmak üzere evlense, Hind kendi nefsini bosamaya güçlü (ve salahiyetli) olur\" (H.Ec. 1/56) 
Açiklama: Koca, bosama isini, alacagi kadinin eline vermekle, kadin kocasi adina, kendisini bosama salahiyetine sahip olmaktadir. Diledigi zaman bu salahiyeti kullanabilir.
10 - Netice Fetvalarindan: \"Zeyd, ölüm hastaligi sirasinda karisini talak-i bayin ile bosayip iddeti tamam olmadan ölse, Hind varis olur\" (H.Ec. 1/62)
11 - Soru: Evli olan bir erkek, bir kadinla zina ettigi zaman zina edenin nikahi izale olur mu?\"
Cevap: Nikahin izalesi, zina ile degil, bosama ile alakali bir sözün agizdan çikmasi ile olur.
12 - Soru: Ailesine herhangi bir sebepten dolayi üçten dokuza sart yapsa bunun hilesi var mi, nasildir?
Cevap: Bunun ser\'i yönden çaresi söyledir: O sarta baglanmis isi yapmadan önce karisini bir talakla bosar ve bu bosamanin üzerinden üç hayiz görüp temizlenecek zaman geçer. Daha sonra o is yapilir. Ondan sonra kadin yeni bir nikah ile nikahlanir. (Ibni Abidin\'in 2. cildinde Talak-i Talik bahsine ve bir de Ömer Nasuhi Bilmen\'in Hukuk-i Islamiyye ve Istilahat-i Fikhiyye Kamusu\'nun c. 2, s. 247\'de madde 183\'e bakiniz)
13 - Soru: Müslamanligin sartina göre, bir erkek karisindan 40 gün ayri kalsa ailesi bos düsermis. Bu iddiaya siz ne dersiniz?
Cevap: Bu iddia, zirva ve uydurma bir laftir. Ilmi ve dini bakimdan hiçbir dayanagi yoktur. Agizdan \"bosamak\" sözü çikmadiktan sonra degil kirk gün, kirk hafta veya kirk ay bile geçse nikahina asla bir zarar gelmez.
14 -  Netice Fetvalarindan: \"Nikahin son bulmasi, nikah akdinin üç defa yapilmasi ile degil, talakin üç defa vuku bulmasi ile olur\" (H.Ec. 1/61)
15 - Behce Fetvalarindan: \"Zeyd, talak-i ric\'i ile bosadigi kadinin bulunmadigi bir sirada, \"Karim falana müracaat ettim\" deyip de sözünü sahitlendirse müracaat etmis olur\" (H.Ec. 1/61)
Açiklama: Talak-i ric\'inin hükmü, iddet dolmadan önce kocanin zevcesine dönüs yapabilmelidir. Diger bir ifade ile, nikahi devam ettirebilmesidir.
  Bir erkek, talak-i ric\'i ile bosadigi karisina, iddeti içinde belirli lafizlardan biri ile sözlü müracaat edebilecegi gibi, cinsi mukarenet, sehvetle dokunma veya öpme gibi davranisla fiilen de müracaat yapabilir.
  Sözlü müracaat, \"Sana müracaat ettim,\" Sana rücu ettim\", \"Seni kendime reddettim\", \"Karimi imsak ettim\" gibi sarih tabirlerden biri ile yapilabilecegi gibi, \"Sen zevcemsin\" ve \"Sen benim yanimda oldugun gibisin\" seklinde kinai lafizlarla da yapilabilir.
  Ric\'atin fiille olanina gelince, hürmet-i musahareyi gerektiren herhangi bir isle tahakkuk eder. Bir kimse, talak-i ric\'i ile bosadigi ve iddeti devam eden kadini öpse veya cinsi mukarenette bulunsa müracaati hasil olur.
16 - Feyziye Fetvalarindan: \"Talak-i ric\'i yolu ile yapilan bosamada iddet tamam olduktan sonra, nikah yapilmadan cinsi mukarenet yapilamaz\" (H.Ec. 1/68)
Açiklama: Talak-i ric\'ide iddet üç hayizdir. Erkek, bu müddet içerisinde karisina müracaat etmezse, talak, bayine dönüsmüs olur. Bu sebeple sahitler huzurunda dini esaslara uygun olarak nikah yapilmadikça zevciyyet muamelesi helal olmaz.
17 - Ali Efendi Fetvalarindan: \"Mecnunun bosamasi vaki (ve geçerli) olmaz\" (H.Ec. 1/52)
Açiklama: Talakin vukuunun sartlarindan biri de, kocanin bosamaya ehil (uyanik ve mükellef) olmasidir, bu sebeple delinin, çocugun ve uyuyan kimsenin talaki vaki olmaz.
18 - Ali Efendi Fetvalarindan: \"Uyayan kimsenin, uyku halinde (söyledigi) bosadim sözü, sahih (ve geçerli) olmaz\" (H.Ec. 1/52)
19 - Ali Efendi Fetvalanndan: \"Ikrah ile bosama vaki (ve geçerli) olur\" (H.Ec. 1/52)
Açiklama: Korkutmak veya cebr edilmek sonucu yapilan bosamalar geçerli sayilmistir. Zira zorlama, ihtiyari iptal etmez ve iradeyi ortadan kaldirmaz. Zorlanan kimse, iki seyden birini tercih ederek, iradesiyle bosamada bulundugundan talaki geçerli sayilmistir.
20 - Behce Fetvalarindan: \"Bosama isi iki ayri sartin vuku bulmasina baglansa, biri vaki olup digeri olmasa bosama meydana gelmis olmaz\" (H.Ec. 1/55)
Açiklama: Sarta baglanmis olan talaka \"Talak ile Tal\'lik\" adi verilmektedir. Bu yoldan yapilacak bir bosama, iki sarta baglanacak olsa, sartlardan birinin meydana gelmesi ile talak vaki olmaz.
21 - Soru: Ben, aile  içinde olan geçimsizlik yüzünden (yüz kizartici suçu olmadan) hiddetlendim ve ailemi üç talak ile bosadim. Simdi ise yaptigim hataya pismanim. Tanidigim hoca efendilere sordum. \"Dinimiz, beraber yasamaniza müsaade etmez\" dediler. Bazi kisiler de söyle diyorlar: \"Bir kadini bosayip da çocuklari ile birlikte vebalini yüklenmekten ise aileni al da kendi günahinin cezasini çek\" Bu durum karsisinda nasil hareket etmeliyim?
Cevap: Üç talakla bosanmis bir kadinla evliligi devam ettirmek, dini hükümlere göre haramdir. O kimselerin sözleri tamamen yanlis ve cahilane tavsiyelerdir. Batil sözle amel etmek, cehenneme post sermek olur. Agzinizdan çikan sözün sonucuna katlanmaniz gerekir. Artik o kadin, sizin tamamen yabanciniz olmus bulunmaktadir. Onunla zevciyyet rabitasi kalmadigindan bir araya gelmeniz zina cezasini gerektirir.
22 - Soru: Kadinda öyle bir hastalik var ki, baskasina bulasici, yikanmasina engel olacak durumda. Yikandigi takdirde ölüm tehlikesi gibi bir durumu bulunan kadin ile yasantisi olursa bosanmakta dinen mahzur olur mu?
Cevap: Hastalik sebebiyle hemen bosanmayi düsünmek yanlistir. Ailenizin tedavisine çalisiniz ve tutulmus bulundugu hastaligi, mütehassisina gösterip ilaçlarini kullanmasini bekleyiniz. Cenab-i Hak her hastalik için bir sifa halk etmis bulunmaktadir. Yeter ki siz onu arayiniz ve bulmaya gayret gösteriniz. Bana öyle geliyor ki, siz bosanma kararina varmis, mevcut olan hal ve hastaliklari mazeret olarak ileri sürer gibisiniz.
23 - Behce Fetvalarindan: \"Talak-i ric\'i ile bosanmis bir kadinin, kendisini bosayan erkege sehvetle dokunmasi veya öpmesi de bir müracaat olur\" (H.Ec. 1/16)
Açiklama: Ric\'i talakla bosanan kadin, iddet bekledigi sirada kendisini bosayan erkege sözle müracaat yapamaz. Ancak fiilen müracaatta bulunabilir. Fetva ve müsaadeyi ve dini hükmü dile getirmis bulunmaktadir.
24 - Feyziye Fetvalarindan: \"Sana cinsi mukarenette bulunmayacagim, diye yemin ettigi karisina ila müddeti içinde yaklasmis olsa, keffaret-i yemin lazim olur\" (H.Ec. 1/67) 
Açiklama: Yukarida da belirtildigi üzere ila yapmis olan bir erkek, belirttigi zaman dolasiya kadar karisi ile cinsi mukarenette bulunmazsa, talak-i bayin vücuda gelir. Cinsi yakinlikta bulunsa yemin keffareti ile mükellef olur.